Category Archives: Conspiracy Theories

Ang ilang mga insight kung bakit ang mga pekeng balita at mga teorya ng pagsasabwatan ay halata sa ilan ngunit hindi sa iba

Posted on by

Read in English.

Natutuwa ako sa aklat ni Alexandra Horowitz na On Looking: A Walker’s Guide to the art of Observation. Ito ay isang pagbubukas ng mata (nakita mo na ba ang ginawa ko doon?) na libro kung paano mas bigyang pansin ang ating mga komunidad. Isang partikular na bahagi ang naging dahilan upang pagnilayan ko ang kasalukuyang debate tungkol sa katotohanan. Ano ang tunay? Ano ang huwad? Ano ang ginagawang mapagkakatiwalaan ang isang bagay o isang tao? Bakit may mga naniniwala sa mga “conspiracy theories”? Bakit ang iba ay naniniwala sa “agham”?

Pinag-uusapan ni Horowitz ang tungkol sa mga grandmaster sa chess at iniuugnay ito sa kung paano namin binibigyang pansin ang isang bagay. Narito ang quote:

“Natatandaan ng mga grandmaster ang napakalaking dami ng chess. Tinatantya na ang isang tipikal na master ng chess ay naaalala sa pagkakasunud-sunod ng 50,000 hanggang 300,000 “chunks”—mga pagsasaayos ng lima hanggang pitong piraso na inilagay nang normal, hindi random, sa isang board. Maaaring alam nila, nang hindi namamalayan, 100,000 pambungad na moves. Binibigyang-daan sila ng mga memory store na ito na maalala ang mga tumpak na posisyon ng malaking bilang ng mga piraso sa isang serye ng mga laro na isinasagawa, na nakita ang mga ito nang isang beses. Minsan ang kakayahang ito ay umaabot pa sa mga random na placement ng piraso, dahil nakakagulat ang isang random na inilagay na piraso , at katangi-tangi, sa isang taong nakakakita ng lohika sa paglalagay ng piraso ng isang laro na isinasagawa. Sa kabaligtaran, kapag ang isang baguhang manlalaro ng chess ay tumitingin sa isang board, nakikita niya ang isang pinagsama-samang pagkakaayos ng mga itim at puting piraso. Kung siya ay matulungin, siya baka mamaya maalala ang ilang mga parisukat ng pisara, o isang dakot na pirasong magkatabi. Wala nang iba. Ang kaibahan ay ang eksena ay makabuluhan sa master ng chess ngunit hindi sa baguhan. Sa eksperto, e ang mismong piraso ay nauugnay sa iba, at bawat pagsasaayos ng mga piraso sa isang board ay nauugnay sa mga nakaraang board na nakita o ginawa ng manlalaro. Nagiging pamilyar sila gaya ng mga mukha ng magkakaibigan.”

Nahati sa dalawa: Isang master ng chess at isang baguhan. Magkaiba ang kanilang mga alam pagdating sa chess. When I posted the quote on Facebook, my friend Aaron, who also was provoked by the quote, responded.

“Habang binabasa ko ito, naisip ko itong iba’t-ibang bagay:

Ang pinakaunang biktima ng fake news ay si Adam at Eve.

Nasaan nga ba ang problema, sa mga “novice” o sa mga nagpapakalat ng fake news at conspiracies? May magagawa ba tayo para malabanan ang problemang ito? O sadyang hindi ito maiiwasan dahil may kanya-kanya naman tayong “mastery” sa buhay at kaakibat nito na hindi natin magagawang maging master ng lahat ng aspeto sa mundo. Halimbawa, may mga taong magaling sa larangan ng teknolohiya, samantalang may iba sa atin ang magaling sa kasaysayan, pulitika o kaya batas. Ang magaling sa teknolohiya ay pwedeng walang “‘mastery” sa pulitika o batas, kaya sila ay maaaring maging biktima rin mga fake news na tungkol dito.

Ang mga scientists ay ina-acknowledge natin na ang “mastery” nila ay ang pagtuklas, pagsasabuti ng ating karunungan at paghahanap ng mga kasagutan sa mga katanungan tulad ng saan nga ba tayo nagmula. Ang simbahan naman ay may mga angking “mastery” din tulad ng pagpapatibay ng pananampalataya. Ngunit may mga pagkakataong hindi nagtutugma ang turo ng simbahan sa turo ng agham. Parehong may “mastery”, ngunit may mga pagkakaiba. At kung may mga pagkakaiba, sino nga ba ang paniniwalaan natin? At kung may mga proofs ang agham sa mga natuklasan nila at ayaw tanggapin ng simbahan at patuloy na tinatangkilik ang nakagisnang katuruan na salungat sa natuklasan ng agham, sino ba dapat nating paniwalaan? Kung may proof na ang agham pero iba pa rin ang paniniwala ng mga nasa simbahan, hindi ba parang tayo mismo ang nagpapakalat ng fake news sa mga myembro ng ating simbahan?

Galing, diba? Napaisip ulit tuloy ako kaya it ang mga tugong ko sa kanya:

Ito ay pawang mga thoughts lamang na gusto ko lang ibahagi. Umaatake na naman malamang ang pagiging curious ng aking isip.

“Salamat sa tugon. Maganda talaga ang agos ng isip mo. Sa palagay ko hahanapin natin ang sagot sa pag-agos ng isip 😉 Totoo naman ciguro na niloko sina Adan at si Eva — yun at least ang turo ng bibliya patungkol kay Eva. Alam na alam ni Adan kung anong ang kanyang pinapasukang mali.

“Pag dating ng ideya ng mastery, isang bahagi ay karanasan. Malamang magagagling ang mga chess masters dahil meron silang certain something. Pero magaling din sila dahil sa mga practice na ginawa nila araw araw. Sa palagay ko, kahit halos wala akong alam sa chess bukod sa mga basics ng mga pieces at layout, kapag araw-arawin ko ang paglaro, malamang magkakaroon din ako ng mastery kahit papaano. O kung hindi mastery at least meron akong appreciation sa mastery ng master.

“Para sa atin, mahalagang bigyang appreciation ang mga tao na nasa kabilang perspektibo. Kadalasan, puro akala pala ang ating ginagawa. Akala natin bobo. Akala natin hindi marunong. Akala natin kung anu-ano. Pero paano ba natin masabi yun kapag wala tayong appreciation? May mga dahilan kung bakit ang mga pabor sa agham ay may pabor sa agham. At ang mga may pabor sa conspiracy theories atbp ay may pabot diyan. Alamin muna dapat natin kung nasaan sila. Malamang matutuklasan natin and solusyon sa pamamagitan sa pakikipag-usap.

“Ito ang gabay na binigay sa atin ni Ka Jose de Mesa pagdating sa appreciation:

Saloobin #1: Ipagpalagay na ang elemento ng kultura o aspetong isinasaalang-alang ay positibo (kahit sa layunin) hanggang sa mapatunayang hindi.

Saloobin #2: Magkaroon ng kamalayan sa iyong sariling mga pagpapalagay sa kultura at tanggapin ang pananaw ng tagaloob.

Saloobin #3: Higit pa sa mga stereotype ng kultura.

Saloobin #4: Gamitin ang katutubong wika bilang susi sa pag-unawa sa kultura sa sarili nitong mga termino.

Malamang masasagot din ang mga isyu katulad ng paglalaban ng agham at pananampalataya.

Ikaw? Ano ba sa palagay mo? Solusyon ba kaya ito sa problema natin sa fake news? Ano ba’ng idagdag mo? Pakisulat sa mga comments sa ibaba.

Ang pagbabahagi ay ginagawa ng magkakaibigan

Larawan ni Rafael Rex Felisilda sa Unsplash.

Ang bakuna at ang Tatak ng Halimaw: Bakit ang pagtuon sa iba pang tatak ng Bibliya ay mas kapaki-pakinabang sa ating buhay Kristiyano.

Posted on by

Read this post in English

Kamakailan lamang ang ilang mga Kristiyano ay nag-aalala tungkol sa pagkuha ng isang bakuna sa COVID-19 sapagkat naniniwala silang ito ang “Tatak ng Mabangis na Hayop” (AKA ang Tatak ng Halimaw). Hindi ako magpo-post ng mga link sa mga taong ito dahil hindi ko nais na palawakin ang kanilang platform ngunit ang ganitong uri ng pag-iisip ay hindi bago. Naalala ko ang pakikipag-usap ko sa isang kaibigan mahigit 30 taon na ang nakakalipas na nag-angkin na ang tatak ng halimaw ay ang mga code ng UPC na matatagpuan sa halos lahat ng mga produktong mabibili mo sa tindahan. Ang iba ay inaangkin na ang RFID chips ang tatak. Kapag napagtanto namin na si Juan ay nagsusulat ng isang liham sa mga taong buhay noong ika-1 siglo, at samakatuwid ay kailangang maunawaan at nauugnay sa kanila, nakikita natin na wala sa mga interpretasyong ito ang totoo sapagkat ginawa ang mga ito gamit ang teknolohiya na hindi pa natuklasan noong ika-1 siglo (ang parehong mga barcode at RFID chips ay binuo noong 1973). Maaaring sabihin ang pareho para sa mga bakuna, na hindi natuklasan ni Edward Jenner hanggang mga 1798.

Maraming isinulat ng mga iskolar na nagpapakita na ang pagbibigay kahulugan sa mga bakuna sa COVID-19 bilang tatak ng halimaw ay mali (narito, dito, at dito halimbawa). Nais kong lapitan ang isyu mula sa ibang pananaw, at iyon ay sa katunayan mayroong dalawang biblikal na halimbawa ng mga tatak na mailalagay sa kanang kamay at / o sa noo. Ang unang tatak ay isang magandang tatak.

Ang Exodo 13:9, na pinag-uusapan ang pag-alala sa araw na umalis ang Israel sa Ehipto, ay nagsabing, “Ang pistang itoʼy katulad ng isang tatak sa inyong mga kamay o sa inyong mga noo na magpapaalaala sa inyo na dapat ninyong sabihin sa iba ang mga utos ng Panginoon, dahil inilabas niya kayo sa Egipto sa pamamagitan ng kanyang kapangyarihan.”

Sinasabi ng Ezekiel 9:4, “at sinabi sa kanya, ‘Libutin mo ang buong lungsod ng Jerusalem at tatakan mo ang noo ng mga taong nagdadalamhati dahil sa mga kasuklam-suklam na mga ginagawa roon.’”

Marahil ang pinaka-makabuluhang ibang talata ay matatagpuan sa Pahayag 14:1 kung saan mababasa natin, “Pagkatapos, nakita ko ang Tupa na nakatayo sa bundok ng Zion. Kasama niya ang 144,000 tao. Nakasulat sa noo nila ang pangalan ng Tupa at ng kanyang Ama.” Ang talatang ito ay kaagad na sumusunod sa talata na nagsasalita tungkol sa tatak ng halimaw.

Makikita natin na ang unang marka ay ibinibigay sa mga nakikibahagi sa mabuting gawain ng Panginoon. Naaalala nila ang Kanyang mga gawa sa pagliligtas, nalulungkot sila sa mga bagay na nagdadalamhati sa Kanya, at nakikilala sila kasama ng Kordero at Kanyang Ama.

Pagkatapos ay ihinahambing ito sa isang markang nakalagay sa noo ng mga nanunumpa ng katapatan sa ibang direksyon – sa “halimaw.” Nakita natin ito sa Pahayag 14:9-12 kung saan magkakasabay ang pagkakaroon ng marka at pagsamba sa hayop.

Tulad ng isinulat ko ilang buwan na ang nakakalipas, “Napaisip ako tungkol sa tatak ng mabangis na hayop at nagtaka ako kung ang pagkakaroon ng tatak sa iyong noo at kanang kamay ay sa esensya ng pagkakaroon ng pananampalataya sa pamahalaan bilang magandang balita kaysa kay Hesus bilang magandang balita? Ang genre ng ebanghelyo sa Bibliya, pagkatapos ng lahat, isang pampulitika na binuo ng Roman Emperor upang ipakita kung gaano sila kahusay.”

Kaya ngayon na natukoy natin ang dalawang tatak na ito kailangan nating tanungin ang ating sarili kung ano ang hitsura ng mga markang ito?

Mayroong maraming mga listahan ng iba’t ibang mga tatak ng Espiritu, ang pinakatanyag – tinawag na prutas – sa Galacia 5:22-23 – “Ngunit ang likas na espiritwal ay nagbubunga ng pag-ibig, kagalakan, kapayapaan, pasensya, kabaitan, kabutihan, katapatan, kahinahunan, at sarili -kontrol. Walang mga batas laban sa mga bagay na tulad nito.” Ang ugnayan sa pagitan ng bunga ng Espiritu at ng tatak ay nagmula sa ideya ng pagbubuklod ng Banal na Espiritu, kung saan ang Banal na Espiritu sa pamamagitan ng Kanyang personal na presensya ay permanenteng kinikilala at sinisiguro ang bawat naniniwala sa katawan ni Cristo. Tinalakay ito sa Efeso 1:13. Ang mismong tatak na binanggit sa itaas ay sa katunayan ang pagkakaroon ng Banal na Espiritu sa buhay ng mga tao. Sa gayon ang kanilang mga aksyon – kanilang prutas – nagsisilbing ebidensya ng tatak.

Ang Galacia 5 ay talagang mayroong dalawang listahan. Ang isa (vv 19-21) ay isang listahan nga mga “sa ninanasa ng laman” at isinama ang “sekswal na imoralidad, kalaswaan, kahalayan, pagsamba sa mga dios-diosan, pangkukulam, pagkapoot, pag-aaway-away, pagkasakim, pagkagalit, pagkakawatak-watak, pagkakahati-hati, pagkainggit, paglalasing, pagkahilig sa kalayawan, at iba pang kasamaan. Binabalaan ko kayo tulad ng ginawa ko na noon: Ang mga namumuhay nang ganito ay hindi mapapabilang sa kaharian ng Dios.” Dalawang bagay na dapat tandaan. Ang mga ito ay “makilala” at ang mga gumagawa ng mga halatang bagay na ito “ay hindi mapapabilang sa kaharian ng Dios.” Mukhang kumonekta ito nang malapit sa katangian ng isang tatak (makilala) at mga resulta nito (hindi mapapabilang sa kaharian ng Dios).

Sa madaling sabi, sa halip na ang bakuna (o anupaman) na tatak ng halimaw, ito ay talagang mga bunga ng ating buhay na naghahayag kung saan nakasalalay ang ating katapatan. Ang mga tatak ay tagapagpahiwatig ng katapatan at pagkakakilanlan. Ang bunga ng espiritu ay nagpapatunay na tinatakan tayo ng Espiritu ngunit ang mga epekto ng masamang kalikasan ay nagpapakita na tayo ay minarkahan ng tatak ng hayop. Sa gayon, kung nakilala natin ang ating sarili kay Cristo at mananatiling tapat sa kanya kung gayon wala tayong tatak ng halimaw kundi ang Kanyang tatak.

Palaging malugod na tinatanggap ang puna.

Ginagawa ng mga kaibigan ang pag-share. 

Larawan ni sebastiaan stam sa Unsplash.

Ang mga sipi ng Banal na Kasulatan ay kinuha mula sa Ang Salita Ng Dios Biblia. Karapatang magpalathala © 2009, 2011, 2014, 2015 ng Biblica, Inc.® Ginamit nang may pahintulot.

Alam mo na ba na meron sa Bibliya ang Pagpapagaling sa Pamamagitan ng Gamot?: Si Satanas, si Jesus, ang Templo, at ang COVID-19 (Part 2)

Posted on by

Nalungkot ako noong nakarinig ako ng balita na meron mga pastor sa Pilipinas na nagtuturo sa mga simbahan nila na huwag magpabakuna. Ang ibang sinasabi ay medyo kakaiba, tulad ng ang bakuna ay mark of the beast o 666, demonic, o pagiging Zombie. Meron ding sinasabi na may kinalaman sa teolohiya, tulad ng “mas makapangyarihan ang Diyos kaysa sa bakuna,” at pinoprotektahan ng mga Kristianyo ng “dugo ni kristo.” Meron din akong nakarinig ng ganito mula sa mga pastor sa Canada. 
Hindi ko alam kung anu-ano ang mga dahilan nito pero mukhang kinakailangang magbuo ng teolohiya ng pagpapagaling sa pamamagitan ng gamot.

May sinulat na akong Part 1 noong nakaraan na linggo. Part 2 naman ito. 

“Pagkatapos, dinala siya ng diyablo sa Jerusalem, sa pinakamataas na bahagi ng templo, at sinabi sa kanya, “Kung ikaw nga ang Anak ng Dios, magpatihulog ka. Sapagkat sinasabi sa Kasulatan, ‘Uutusan ng Dios ang kanyang mga anghel na ingatan ka. Aalalayan ka nila upang hindi tumama ang mga paa mo sa bato.’ ” Pero sumagot si Jesus, “Sinasabi sa Kasulatan, ‘Huwag mong subukin ang Panginoon mong Dios.’ ”” ‭‭Lucas‬ ‭4:9-12‬ ‭ASND‬‬

May application ba kaya ang Lucas‬ ‭4:9-12 sa panahon ng COVID-19? 

Kung hindi mo alam ng kuwento, dinala ni Satanas si Jesus sa pinaka tuktok ng Templo sa Jerusalem bilang bahagi ng kanyang pagtukso sa Kanya. Pagdating nila sa itaas, sinabi ni Satanas ng ganito: “Kung ikaw nga ang Anak ng Dios, magpatihulog ka.” May gamit pa siyang talata mula sa Bibliya: “Uutusan ng Dios ang kanyang mga anghel na ingatan ka. Aalalayan ka nila upang hindi tumama ang mga paa mo sa bato.”

Tama ba si Satanas? Meron ba’ng ganyang sinabi ang Kasulatan? Meron sinasabi ng ganyan sa Salmo 91:11-12. Tama ba ang sinabi ng talata na iingatan si Jesus ng mga anghel? Tama din dahil yun ang Kanyang pangako. 

May dalawang paraan na pwedeng gamitin ni Jesus para bumaba mula sa tuktok ng Templo: Pwede syang tumalon (dahil sasaluin sya ng mga anghel) o pwede syang bumaba gamit ang hagdanan. Ano kaya ang pinili ni Jesus? Hagdanan. Bakit? Kasi “Sinasabi sa Kasulatan, ‘Huwag mong subukin ang Panginoon mong Dios.’ ”

Ano ba’ng ugnayan ito sa COVID-19? Balikan natin yun mga nagsasabi na hindi kailangang magpabakuna o susunod sa mga batas laban sa pandemya dahil ililigtas naman tayo ni Lord.

May dalawa din tayong option pagdating sa COVID-19. Pwede naman tayo suwayin ang mga batas laban sa pandemya (dahil sasaluin tayo ng mga anghel). Pwede din tayo maging masunurin sa mga batas laban sa pandemya: Social distancing, wear a mask, wash your hands, stay at home, at magpabakuna. Alin kaya ang gusto ni Jesus na piliin natin? Siyempre, “Sinasabi sa Kasulatan, ‘Huwag mong subukin ang Panginoon mong Dios.’ ”

Palaging malugod na tinatanggap ang feedback.

Pagbabahagi ang ginagawa ng mga kaibigan.

Akin ang larawan. 

Ang mga sipi ng Banal na Kasulatan ay kinuha mula sa Ang Salita Ng Dios Biblia. Karapatang magpalathala © 2009, 2011, 2014, 2015 ng Biblica, Inc.® Ginamit nang may pahintulot.